Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam cho rằng, việc chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai là cần thiết và phù hợp xu hướng nhưng cần được triển khai theo lộ trình, đi kèm với hỗ trợ, tránh “sốc” đối với hộ kinh doanh.
Góp ý tại hồ sơ chính sách dự án Luật Quản lý thuế (thay thế) về nội dung đổi mới phương pháp quản lý đối với nhóm hộ, cá nhân kinh doanh, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam khẳng định việc xóa bỏ chế độ thuế khoán là cần thiết, phù hợp với xu hướng hiện đại hoá quản lý tài chính công, đảm bảo môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch.
Tuy nhiên, cơ quan này dẫn Báo cáo đánh giá tác động thủ tục hành chính nêu rõ nhiều rào cản trong việc chuyển đổi này.
Theo đó, giai đoạn đầu triển khai (2025 – 2026) có thể gặp tình trạng quá tải hệ thống khi hàng triệu hộ kinh doanh cùng chuyển đổi. Chưa kể, cần đầu tư mạnh và hạ tầng công nghệ và đào tạo đội ngũ hỗ trợ kỹ thuật.
Bên cạnh đó, nhiều hộ kinh doanh cũng cho biết chi phí tuân thủ quy định mới có thể dao động từ vài trăm đến hàng chục triệu đồng mỗi năm, đòi hỏi các chính sách hỗ trợ tài chính phù hợp.
“Dự thảo không đề cập đến các giải pháp chính sách để khắc phục nhược điểm này”, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam nêu.
Do đó, để quá trình chuyển đổi đạt hiệu quả, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam đề xuất triển khai theo lộ trình ba giai đoạn, đồng thời đi kèm các hỗ trợ công nghệ và tài chính cụ thể, thiết thực để đảm bảo tính khả thi, hạn chế xáo trộn trong thực tiễn, tránh “sốc” cho hộ kinh doanh.
Cụ thể, ở giai đoạn 1 (năm 1 – 2), ngoài việc cần hoàn thiện hành lang pháp lý, nhà chức trách xem xét các giải pháp kế toán đơn giản và hóa đơn điện tử miễn phí cho hộ kinh doanh nhỏ, đồng thời tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng ghi chép sổ sách và kê khai thuế. Đi kèm với đó là những hỗ trợ tài chính, đặc biệt là các hộ ở vùng sâu, vùng xa.
Giai đoạn 2 (năm 2 – 4) sẽ mở rộng áp dụng thuế kê khai bắt buộc với các hộ có doanh thu ở mức nhất định nhưng cần đi kèm các ưu đãi thuế tạm thời (giảm 20-30% thuế trong năm đầu), hỗ trợ chi phí thuê kế toán và tiếp cận tín dụng vi mô ưu đãi. Tăng cường đào tạo kiến thức, kỹ năng quản lý tài chính cho hộ kinh doanh.
Giai đoạn 3 (năm 4 – 5) là giai đoạn chuẩn hóa và kết thúc hoàn toàn chế độ thuế khoán trên toàn quốc. Trong giai đoạn này, hộ kinh doanh sẽ được tích hợp vào hệ thống quản lý thuế quốc gia như các doanh nghiệp nhỏ, được hỗ trợ công cụ kế toán điện tử tự động và tiếp tục hưởng ưu đãi thuế khi chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp.
Song song với đó, nhà nước cũng cần hỗ trợ tài chính, thúc đẩy chính sách bảo hiểm xã hội, tín dụng, đào tạo lao động cho các hộ đã chính thức hóa.
Đồng quan điểm, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết, do điều kiện kinh tế không đồng đều, nhiều nơi vẫn còn là kinh tế tự cấp, tự túc do vậy cần có các trường hợp loại trừ để phù hợp với thực tiễn.
Bộ này đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu xây dựng lộ trình thực hiện phù hợp, tránh trường hợp gây sốc, người dân chưa đủ thời gian trang bị hiểu biết để thích nghi với tình hình mới, chưa kịp chuẩn bị các điều kiện về vật chất cho việc thực hiện nhất là các đối tượng lớn tuổi, khó tiếp cận công nghệ.
Tiếp thu và phản hồi góp ý của Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, Bộ Tài chính cho biết Nghị quyết số 198/2025 quy định từ ngày 1/1/2026, xóa bỏ hình thức khoán thuế, do vậy, Luật quản lý thuế sẽ phải sửa đổi quy định về chính sách quản lý thuế đối với hộ kinh doanh để thực hiện theo phương pháp tự kê khai từ ngày 1/1/2026.
Dự thảo luật sẽ quy định mô hình quản lý thuế hộ kinh doanh cho phù hợp với đặc thù của đối tượng này.
Hoàng Minh
Nguồn: vietnamfinance.vn
