Các doanh nghiệp, nhà lập pháp và cựu quan chức Mỹ đang đồng loạt gây sức ép lên Tòa án Tối cao, kêu gọi cơ quan này ra phán quyết chống lại việc Tổng thống Mỹ Donald Trump sử dụng quyền áp thuế khẩn cấp, trước thềm phiên điều trần được xem là có ý nghĩa bước ngoặt trong tuần này.
Gây sức ép bãi bỏ quyền áp thuế của Tổng thống Trump
Theo giới chức, khoảng 40 bản kiến nghị pháp lý đã được đệ trình bởi các tổ chức và cá nhân, từ Phòng Thương mại Mỹ đến các cựu quan chức an ninh quốc gia, nhằm phản đối chính sách được coi là “dấu ấn” trong chiến lược thương mại của Tổng thống Trump, công cụ mà ông từng sử dụng để phát động các cuộc chiến thuế quan trong nhiệm kỳ trước.
Ông Trump cho biết ông sẽ không tham dự phiên điều trần vào ngày 5/11, song khẳng định đây là “một trong những vụ việc pháp lý quan trọng nhất trong lịch sử nước Mỹ”.
“Nếu một Tổng thống không thể nhanh chóng và linh hoạt sử dụng sức mạnh của thuế quan, chúng ta sẽ mất khả năng tự vệ, thậm chí có thể dẫn đến sự sụp đổ của đất nước”, Tổng thống Trump viết trên mạng xã hội Truth Social.
Đội ngũ luật sư của ông Trump lập luận rằng việc tước bỏ quyền áp thuế của Tổng thống sẽ “đẩy nước Mỹ trở lại bờ vực thảm họa kinh tế”.
Tuy nhiên, Phòng Thương mại Mỹ – hiệp hội doanh nghiệp lớn nhất nước này – phản bác rằng “những tổn thất nghiêm trọng mà các doanh nghiệp Mỹ, lớn cũng như nhỏ, đang phải gánh chịu cho thấy hậu quả kinh tế sâu rộng từ các biện pháp thuế quan của Tổng thống”. Báo cáo của tổ chức này nhấn mạnh, sự bất ổn chính sách mà Tổng thống Trump tạo ra đang khiến doanh nghiệp trì hoãn đầu tư vốn, còn người tiêu dùng ngần ngại chi tiêu.
“Phán quyết sắp tới sẽ mang tính nền tảng đối với chương trình nghị sự của Tổng thống trong tương lai. Tôi đảm bảo rằng sinh viên luật sẽ còn học về vụ kiện này trong nhiều năm tới”, ông Everett Eissenstat, luật sư tại Squire Patton Boggs và là cựu quan chức kinh tế trong chính quyền Tổng thống Trump, nhận định.
Vụ việc cũng có thể định đoạt tương lai của hơn 50 tỷ USD tiền thuế quan bổ sung mà chính phủ Mỹ đã thu được trong năm 2025. Đây được xem là nguồn thu bất ngờ giúp trấn an phần nào các nhà đầu tư lo ngại về mức vay nợ quốc gia.
Vấn đề hiến pháp căn bản mà nước Mỹ tranh luận hơn 200 năm
Dù phiên điều trần sẽ diễn ra trong tuần này, giới quan sát cho rằng Tòa án Tối cao cần thêm vài tuần để cân nhắc trước khi đưa ra phán quyết chính thức.
Các viện nghiên cứu thị trường tự do như Cato Institute và Goldwater Institute cũng đã gửi hồ sơ phản đối quyền áp thuế khẩn cấp của Tổng thống Trump. Hàng loạt giáo sư luật, cựu thẩm phán, nhà lập pháp đương nhiệm và cựu quan chức từ cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa cũng bày tỏ quan điểm tương tự.
Tính đến cuối tuần trước, chỉ có chưa tới 10 bản kiến nghị được gửi lên tòa để bênh vực Tổng thống Trump.
Thượng nghị sĩ Jeanne Shaheen, thành viên cấp cao của Đảng Dân chủ trong Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, cho biết các nhà lập pháp muốn gửi đến tòa án “một thông điệp rõ ràng”.
“Những mức thuế quan này không chỉ khiến chi phí sinh hoạt của các gia đình Mỹ tăng cao, mà còn không giúp khôi phục lại các việc làm trong ngành sản xuất đã mất”, bà Shaheen nói với Financial Times.
Về mặt hiến pháp, Quốc hội Mỹ nắm quyền đối với thuế quan và nguồn thu ngân sách, song Tổng thống lại có ảnh hưởng lớn trong các quyết định về chính sách đối ngoại.
Ông Eissenstat nhận định: “Các hiệp định thương mại chính là sự kết hợp hoàn hảo giữa hai thẩm quyền đó. Đây là vấn đề hiến pháp căn bản mà nước Mỹ đã tranh luận suốt hơn 200 năm”.
Năm nay, Tổng thống Trump đã tuyên bố thâm hụt thương mại kéo dài của Mỹ là tình trạng khẩn cấp quốc gia, viện dẫn Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) để áp dụng thuế quan toàn diện lên hầu hết các đối tác thương mại của Mỹ.
Tuy nhiên, hai tòa án cấp dưới trước đó đã phán quyết rằng Tổng thống không có thẩm quyền áp dụng thuế quan theo đạo luật này.
Phía Tổng thống Trump phản biện, viện dẫn dự báo của Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) cho rằng các thuế quan áp dụng theo quyền hạn khẩn cấp có thể giúp giảm thâm hụt ngân sách Mỹ tới 4.000 tỷ USD trong thập kỷ tới.
Trong bản đệ trình, các luật sư của ông viết: “Đối với Tổng thống, lựa chọn là rất rõ ràng: có thuế quan, chúng ta là một quốc gia giàu có; không có thuế quan, chúng ta là một quốc gia nghèo hơn”.
Dù phán quyết của Tòa án Tối cao có thể làm suy yếu cơ sở pháp lý cho các “thuế quan tương hỗ” mà ông Trump áp dụng, cũng như các biện pháp thuế trả đũa liên quan đến fentanyl, nhưng nó sẽ không ảnh hưởng đến thuế đối với các lĩnh vực như ô tô và thép.
Các quan chức và nhà ngoại giao nước ngoài nhận định, trong trường hợp quyền hạn khẩn cấp bị tòa hạn chế, chính quyền Tổng thống Trump vẫn có thể tìm cách sử dụng các biện pháp pháp lý khác để duy trì chính sách thuế quan.
Giáo sư luật Kathleen Claussen thuộc Đại học Georgetown, đồng thời là cựu quan chức thương mại Mỹ, bình luận:
“Chúng tôi biết rằng Tổng thống sẽ tiếp tục áp thuế, bất kể tòa án phán quyết ra sao. Điều đó không có nghĩa là ông ấy sẽ phớt lờ tòa án… mà là vì ông có rất nhiều công cụ khác để thực thi chính sách thuế quan”.
Bích Hợp – Theo Financial Times
Nguồn: vietnamfinance.vn
