Trong hơn hai thập kỷ qua, thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua nhiều cột mốc: từ những ngày giá trị thanh khoản chỉ vài trăm tỷ đồng, cho đến khi bùng nổ đến vài chục ngàn tỷ đồng. Và nếu như thế hệ trước (Gen X, Millennials – Gen Y), bước vào thị trường chứng khoán với tâm thế “tích lũy – dài hạn”, thì Gen Z lại khởi đầu bằng công nghệ và tốc độ.
Sự khác biệt từ xuất phát điểm
Trong nhiều năm qua, làn sóng nhà đầu tư cá nhân luôn là động lực chính của thị trường; và giờ đây, một thế hệ mới đang dần định hình tương lai, nơi “tài chính” không chỉ đơn giản là “thị trường”, mà là một “sân chơi” dành cho những người bản lĩnh và phong cách – Gen Z.
Họ không cần phải ra ngân hàng mở tài khoản, không chờ đợi sàn giao dịch truyền thống – mọi thứ đều bắt đầu bằng 1 cú chạm trên ứng dụng di động, kể cả thị trường tài chính số.
- Gen Z quen với giao dịch real-time, lướt sóng trên app giống như lướt TikTok. Mạng xã hội trở thành “sàn giao dịch tâm lý”, nơi thông tin, tin đồn, và cả xu hướng đầu tư lan truyền với tốc độ chóng mặt, có thể tạo ra những cơn sóng thị trường chưa từng thấy.
- Thế hệ mới không bị “ám ảnh” bởi những cú sập thị trường 2008 hay 2011 như thế hệ trước.
- Với ý chí đương đầu, các bạn trẻ sẵn sàng chấp nhận rủi ro cao, miễn có cơ hội “x2, x3 tài khoản”.
- Họ tiếp cận sớm với tài sản số (crypto, NFT, token hóa), coi đây là kênh đầu tư song hành cùng chứng khoán truyền thống.
Nói cách khác, Gen Z tiếp cận chứng khoán giống như một “trò chơi tài chính toàn cầu” – vừa là đầu tư, vừa là trải nghiệm.
Phong cách thích xu hướng, chấp nhận rủi ro
Theo khảo sát tại CFA Insitute, nhà đầu tư Gen Z (từ 18 tuổi trở lên) ưu tiên các kênh đầu tư mới và rủi ro cao:
- 55% chọn tiền mã hóa,
- 41% chọn cổ phiếu riêng lẻ,
- 35% tham gia các quỹ đầu tư truyền thống.
Điểm khác biệt rõ ràng: so với các thế hệ trước, Gen Z ít mặn mà với các quỹ đầu tư truyền thống – vốn bị xem là chậm chạp.
Thay vào đó, giống như Gen Y, họ hứng thú mạnh mẽ với crypto và chứng khoán – là những sản phẩm đầy biến động nhưng hứa hẹn lợi nhuận nhanh chóng.
Nguồn: CFA Insitute
Theo một khảo sát cuối tháng 2/2025 của Google trên 10.000 người trẻ dưới 27 tuổi tại Việt Nam cho thấy, 45% gen Z đã có kế hoạch kinh doanh hoặc đã bắt đầu kinh doanh.
Chỉ 21% người thuộc Gen Z muốn vay vốn (sinh viên) và 64% muốn tìm hiểu về kế hoạch tài chính từ những người khác.
Gen Z quốc tế nói chung và ở Việt Nam nói riêng đang ngày càng quan tâm hơn về việc quản lý tài chính cá nhân, không chỉ dừng lại ở việc kiếm lương “cố định”, mà hơn thế nữa là tìm thêm được những khoản thu nhập gia tăng khác cũng như là bảo toàn được tài sản cho bản thân.
Đi đôi với sự phát triển của thị trường tài chính, các sản phẩm như: chứng khoán, tài sản số đang ngày càng tăng trưởng mạnh mẽ hơn. Các sân chơi này đang bùng nổ nhờ nguồn năng lượng mạnh mẽ từ Gen Z với số lượng tham gia ngày càng lớn và kèm theo đó là sự tiên tiến của công nghệ AI.
Thực tế này không chỉ góp phần đưa thị trường chứng khoán nói chung và tài sản số nói riêng vươn lên một tầm cao mới. Đây là những dấu hiệu cho thấy thị trường Việt Nam sẽ được đón một con sóng lớn đầy sự quyết liệt, kèm theo đó là sự mới mẻ hơn đến từ GenZ.
Nguồn: Zlab
Liệu GenZ Việt Nam có thể “nổi sóng”?
Tại Mỹ, Gen Z và Millennials từng gây chấn động với sự kiện cổ phiếu GameStop (GME) năm 2021 đã sử dụng mạng xã hội Reddit để đối đầu với các quỹ đầu cơ khổng lồ ở Phố Wall…
Tại Việt Nam, chúng ta chưa có một “cuộc nổi dậy” tương tự, nhưng với sự kết nối mạnh mẽ của Gen Z trên mạng xã hội, điều này hoàn toàn có thể xảy ra.
Nguồn: Zlab
Một kịch bản không xa là chỉ cần một cổ phiếu tầm trung được một cộng đồng Gen Z chú ý, dòng tiền có thể đẩy thanh khoản và giá trị giao dịch lên mức kỷ lục, bất chấp yếu tố cơ bản.
Thị trường năng động nhưng dễ biến động
Có thể xem Gen Z như một “thế hệ đặc biệt” trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Một mặt, họ mang đến nguồn thanh khoản dồi dào, buộc các công ty chứng khoán và ngân hàng phải tăng tốc số hóa dịch vụ.
Mặt khác, chính sức ép từ thế hệ này cũng khiến thị trường phải vận hành minh bạch và hiện đại hơn. Tuy vậy, sự bùng nổ này cũng mang theo không ít rủi ro.
Chỉ trong 7 tháng đầu năm 2025, số tài khoản chứng khoán mới tại Việt Nam đã tăng thêm 1,2 triệu tài khoản, nâng tổng số lên gần 10,5 triệu tài khoản – phần lớn đến từ nhà đầu tư cá nhân, đặc biệt là Gen Z.
Với vẻ bề ngoài, đây là tín hiệu tích cực cho thấy sức hút mạnh mẽ của thị trường. Nhưng đi kèm với đó là sự non trẻ, tâm lý F0 và xu hướng chạy theo trào lưu của thế hệ này.
Khi quá phụ thuộc vào mạng xã hội – nơi tin đồn và xu hướng lan truyền nhanh hơn dữ liệu thực – họ dễ bị cuốn vào những “cơn sóng” ngắn hạn đầy rủi ro.
Và nếu thiếu kỷ luật cùng kinh nghiệm, chính sự nôn nóng đó có thể khiến họ gánh chịu những khoản thua lỗ nặng nề.
Gen Z – một chương mới cho cuốn sách “tài chính số Việt Nam”?
Gen Z chắc chắn sẽ trở thành động lực mới của chứng khoán Việt Nam trong 5–10 năm tới. Họ trẻ, mang theo sự tiên tiến của công nghệ, giàu sự liều lĩnh và có một cách chơi hoàn toàn khác biệt so với truyền thống.
Nhưng thị trường không chỉ cần thanh khoản – nó cần sự bền vững. Nếu coi chứng khoán là một “sân chơi hợp pháp”, Gen Z sẽ sớm nhận ra những bài học khắc nghiệt mà thế hệ trước từng trải qua: chứng khoán hay tài sản số… không phải trò chơi, mà là hành trình rèn luyện kỷ luật, kiên nhẫn và trí tuệ.
Với bản lĩnh và sự táo bạo của mình, Gen Z hoàn toàn có thể biến những thách thức ấy thành bước đệm để viết nên một kỷ nguyên vươn mình cho thị trường tài chính số, chứng khoán.
Và nếu làm được điều đó sẽ không chỉ là dấu ấn của một thế hệ trẻ, mà còn là một di sản để lại trong lịch sử chứng khoán, tài sản số Việt Nam?
Nguyễn Thanh Phương – FPTS
