Thị trường chứng khoán Việt Nam từ cuối tháng 8/2025 đến trung tuần tháng 9 này đã chứng kiến sự khởi sắc khi VN-Index tiến về ngưỡng 1700 điểm một lần nữa. Sắc xanh phủ khắp bảng điện và hàng loạt cổ phiếu tiếp tục vượt đỉnh.
Nhưng đối với không ít nhà đầu tư, cảm giác đó lại trái ngược: thị trường chung hứng khởi, còn danh mục cá nhân vẫn giậm chân tại chỗ, thậm chí đỏ lửa. Vậy đâu là nguyên nhân? Lý do vì sao?
Điều này quả thật không hiếm trên thị trường chứng khoán hiện nay. Bởi lẽ, chỉ số VN-Index tăng không đồng nghĩa toàn bộ cổ phiếu cùng tăng. Như vậy, thị trường thường vận động theo sóng ngành.
Nếu như trong tháng 7 và 8/2025, tâm điểm của thị trường là ngành chứng khoán và ngân hàng thì gần đây, dòng tiền đã quay lại nhóm cổ phiếu như: thép, xuất khẩu, đầu tư công hay thậm chí là những blue bị lãng quên.
Và nếu danh mục nằm ngoài “tâm sóng”, nhà đầu tư khó có thành quả dù thị trường chung tích cực.
Một nguyên nhân khác là cấu trúc danh mục thiếu hợp lý. Nhà đầu tư dàn trải vốn vào nhiều mã thanh khoản thấp, hoặc ngược lại, “all-in” một cổ phiếu. Cả hai thái cực này đều khiến lợi nhuận khó tiệm cận mức tăng của chỉ số.
Thời gian qua nhà đầu tư nào cầm VNM sẽ thấu hiểu nỗi đau này hơn ai hết, khi cả thị trường vượt đỉnh còn mình vẫn đang ở vùng 1200 của VN-Index.
Một ví dụ chúng ta thường thấy đó là khi thị trường tăng một danh mục hơn 10 mã cổ phiếu chưa chắc cho một mức sinh lời ngang bằng VN-Index. Nhưng khi thị trường giảm thì danh mục trên sẽ làm cho chúng ta “đau đầu” để tái cơ cấu.
Ngoài ra, thời điểm giải ngân cũng rất quan trọng. Người mua ngay vùng đỉnh ngắn hạn thường chịu nhịp rung lắc, nhìn chỉ số xanh nhưng tài khoản đỏ, đến khi Thị trường quay về mốc 1700 thì tài khoản cũng chỉ vừa mới “dạt vô bờ”.
Cùng với đó, việc thiếu một cơ chế quản trị danh mục – phân bổ vốn, tái cân bằng, chốt lời đúng lúc – càng khiến hiệu quả đầu tư lệch khỏi diễn biến thị trường.
Điểm mấu chốt nằm ở nhận thức: thị trường đi lên không đảm bảo danh mục của mình đi lên. Sai lầm lớn nhất của nhiều nhà đầu tư là đánh đồng sự hưng phấn chung với lợi nhuận riêng.
Khi chỉ chăm chú nhìn vào chỉ số, nhà đầu tư dễ tạo sức ép cho chính mình và bỏ qua việc đi theo chiến lược đầu tư ban đầu. Đây sẽ là nền móng cho việc tại sao đầu tư 10 năm vẫn không có lãi – Phương pháp đúng nhưng không đi kèm kỷ luật.
Để khắc phục tình trạng trên, thiết nghĩ nhà đầu tư cần soi lại danh mục: tỷ trọng giữa cổ phiếu cơ bản và cổ phiếu lướt sóng đã cân bằng chưa, có phù hợp với định hướng và khẩu vị rủi ro? Có đang bám theo nhóm ngành dẫn dắt không? Tỷ lệ phân bổ cho một mã có vượt quá giới hạn an toàn không?
Và quan trọng nhất: danh mục có được cần phải tái cân bằng định kỳ để thích ứng với giai đoạn mới của thị trường?
Trong đầu tư, không ai đúng mãi và cũng không cần đúng ở mọi cổ phiếu. Điều quan trọng là giữ cho danh mục đủ khỏe để đi đường dài.
Có những thời điểm, nhà đầu tư sẽ thua “ngài” thị trường vì danh mục của mình không phải là thứ “ngài” ấy đang nâng niu.
Nhưng, quản trị danh mục không chỉ là đo lường các con số hay chỉ số với thị trường, mà nó còn là chiếc la bàn giúp nhà đầu tư không lạc nhịp ngay cả khi thị trường hân hoan và giúp chúng ta “sống thọ lên lão làng”.
Và hãy nhớ rằng, hành trình vạn dặm bắt đầu từ một bước chân. Hy vọng với bài chia sẻ quan điểm cá nhân này sẽ giúp ích cho các nhà đầu tư trong quá trình đầu tư chứng khoán.
Lê Hồng Nhung – FPTS
